Upadłość w odróżnieniu od restrukturyzacji obejmuje zazwyczaj likwidację majątku dłużnika, stąd często nazywana jest „upadłością likwidacyjną”, choć nie jest to pojęcie znane ustawie od 2016 r. Od czasu wejścia w życie ustawy prawo restrukturyzacyjne każda bowiem upadłość jest upadłością likwidacyjną. Upadłość to proces, który wdraża się, gdy inne działania (takie jak restrukturyzacja) nie przynoszą oczekiwanych skutków, lub z góry wiadomo - bez otwierania restrukturyzacji - że z określonych powodów taki proces byłby niecelowy. Upadłość ostatecznie kończy byt dłużnika jako przedsiębiorcy. W tym przewodniku przedstawimy ogólne założenia upadłości (likwidacyjnej).
Jak już wspomniano, że każda upadłość ogłoszona po 1 stycznia 2016 roku jest już wyłącznie upadłością likwidacyjną i nie istnieje już pojęcie upadłości układowej. Dawna upadłość układowa stała się bowiem restrukturyzacją.
Czym jest upadłość likwidacyjna?
Upadłość likwidacyjna to proces wszczynany przez sąd wówczas, gdy przedsiębiorstwo nie jest w stanie spłacić swoich zobowiązań np. dlatego, że nie ma już przestrzeni do jakiejkolwiek działalności biznesowej i nie ma możliwości zawarcia układu, w którym wierzyciele byliby zaspokojeni choćby częściowo. Tym samym jedynym sposobem na odzyskanie jakichkolwiek kwot przez wierzycieli są środki pochodzące z likwidacji aktywów takiego przedsiębiorstwa. Np. ze sprzedaży nieruchomości, maszyn czy urządzeń. W przypadku upadłości likwidacyjnej jej celem jest całkowita likwidacja (sprzedaż) majątku przedsiębiorstwa, a także ściągnięcie wszelkich należności, a to w celu pozyskania środków pieniężnych niezbędnych do choćby częściowego zaspokojenia wierzycieli.
Oczywiście warto, aby przedsiębiorca sięgnął wcześniej po rozwiązanie, jakim jest postępowanie restrukturyzacyjne, które wdrożone w odpowiednim czasie ma szansę doprowadzić do uratowania firmy. Dopiero, gdyby nie zakończyło się sukcesem, np. z powodu zaistnienia nieoczekiwanych okoliczności, należałoby zdecydować się na upadłość, która prowadzi do likwidacji masy upadłości
Ogłoszenie upadłości ma na celu zabezpieczenie prawne członków zarządu (brak odpowiedzialności własnym majątkiem członków zarządu w przypadku spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, uniknięcie sankcji karnych za nie ogłoszenie upadłości na czas, czy też uniknięcie odpowiedzialności odszkodowawczej. Ponadto celem upadłości jest uregulowanie zobowiązań wierzycieli w takim stopniu, w jakim jest to możliwe i pozwala na to stan majątku dłużnika, a także podział uzyskanych środków w kolejności i w stopniu wynikającym z istniejących długów, zgodnie z przepisami.
Upadłość likwidacyjna krok po kroku
- Postępowanie upadłościowe likwidacyjne otwiera postanowienie sądu o ogłoszeniu upadłości. Sąd wyznacza w nim syndyka oraz sędziego komisarza kierującego upadłością. Upadłość ogłasza się albo na wniosek samego dłużnika, albo na wniosek jego wierzyciela.
- Następnie przeprowadzany jest proces zwany sporządzaniem listy wierzytelności. Polega on na tym, że syndyk dokonuje spisu i oceny pasywów, czyli zobowiązań upadłego w oparciu o otrzymane zgłoszenia wierzytelności i zapisy księgowe oraz dokumenty dostępne w spółce. Od decyzji syndyka przysługuje tzw. sprzeciw, który składa się do sędziego komisarza. Sędzia komisarz rozpoznaje sprzeciw, wydając postanowienie. Na postanowienie to przysługuje zażalenie do sądu upadłościowego. Kiedy wszystkie spory dotyczące wierzytelności zostaną prawomocnie rozpoznane, można mówić o zatwierdzeniu listy wierzytelności. Z niej wynika komu i jaką kwotę winny jest dłużnik. To z kolei przekłada się na proporcję, w jakiej wierzyciel będzie zaspokojony.
- Syndyk zajmuje się likwidacją masy upadłości, czyli sprzedażą przedsiębiorstwa w całości lub poszczególnych jego części.
- Syndyk dzieli środki pozyskane z likwidacji pomiędzy wierzycieli. Dzieje się to w ramach tzw. planów podziału funduszów masy upadłości. Środki są dzielone w kolejności i proporcjach, jakie określa ustawa i zatwierdzona lista wierzytelności.
- Postępowanie upadłościowe kończy się, gdy cały majątek upadłego został upłynniony i podzielony między wierzycieli, niezależnie od tego, w jakim stopniu zostali zaspokojeni.
- Na mocy postanowienia sądu, które ogłasza zakończenie procesu upadłościowego, syndyk składa oficjalny wniosek o wykreślenie podmiotu z rejestru KRS lub CEiDG.
Ważne pojęcia w kontekście upadłości likwidacyjnej
Masa upadłości - czyli majątek upadłego.
Niewypłacalność - sytuacja, gdy dłużnik na stałe utracił zdolność do wykonywania swoich wymagalnych zobowiązań pieniężnych. Domniemuje się, że niewypłacalność występuje, gdy opóźnienie w wykonaniu zobowiązań pieniężnych trwa dłużej niż 3 miesiące.
Upadłość układowa - pojęcie, które formalnie już nie istnieje. Każda upadłość ogłaszana po 1 stycznia 2016 r. jest już wyłącznie upadłością likwidacyjną. Z wejściem w życie ustawy Prawo restrukturyzacyjne wprowadzono kilka rodzajów postępowań restrukturyzacyjnych, które zastąpiły upadłość układową. W ten sposób wyraźnie rozdzielono upadłość i restrukturyzację.
Najczęstsze przyczyny upadłości likwidacyjnej. Jak uniknąć kryzysu w przedsiębiorstwie?
- Zmiany w otoczeniu biznesowym
Dynamiczne zmiany w otoczeniu biznesowym, takie jak kryzysy gospodarcze czy zmiany regulacji prawnych mogą silnie wpływać na kondycję finansową firmy. Monitorowanie tych czynników jest kluczowe dla uniknięcia krytycznych sytuacji.
- Niewłaściwe zarządzanie finansami
Skuteczne zarządzanie finansami odgrywa kluczową rolę w zapobieganiu upadłości likwidacyjnej. To nie tylko kwestia bieżących płatności, ale także strategicznego planowania, inwestycji i minimalizacji ryzyka.
Wsparcie prawne w trakcie upadłości likwidacyjnej
Zaskakująco niska świadomość w obszarze prawa upadłościowego jawi się nawet wśród przedsiębiorców korzystających na co dzień z usług renomowanych kancelarii prawnych. Warto wiedzieć, że choć formalnie pomoc i obsługa prawna w postępowaniu upadłościowym nie są konieczne, to bez wsparcia doświadczonego specjalisty realny wpływ na wynik postępowania upadłościowego będzie trudny do osiągnięcia.
